Trà ng hạt khởi nguồn từ Ấn Äá»™ và đã trở thà nh má»™t váºt quan yếu trong Ä‘á»i sống tÃn ngưỡng, văn hóa của giáo đồ những tôn giáo và trong xã há»™i Ấn Äá»™ cổ. Vá»›i Pháºt giáo, trà ng hạt là váºt tùy thân giúp cho hà nh fake dá»… dà ng chăm chú và o đối tượng trì niệm, là má»™t sợi dây xâu suốt những ý tưởng thà nh má»™t trÆ¡ tráo tá»±, từ ấy hà nh fake vá»›i thể Ä‘i sâu hÆ¡n và o những trạng thái của định để là m khởi phát tuệ giác.
CÅ©ng nhÆ° chuông, mõ, trà ng hạt là má»™t dụng cụ trong muôn và n dụng cụ tu táºp của Pháºt giáo. Trong Pháºt giáo, tất cả hình thức pháp khà hay váºt thể Ä‘á»u là những phÆ°Æ¡ng tiện. Tuy nhiên, không phải vô cá»› mà ngÆ°á»i ta bà y ra. DÄ© nhiên, má»—i má»™t hình thức của 1 váºt thể Ä‘á»u mang má»™t ý nghÄ©a tượng trÆ°ng đặc trÆ°ng của nó.
Nguồn gốc của trà ng hạt
 Không chỉ Pháºt giáo má»›i nhắc đến chuá»—i hạt và hÆ°á»›ng dẫn việc dùng chuá»—i hạt để đạt được các giá trị trên con Ä‘Æ°á»ng tu táºp. NgÆ°á»i ta vá»›i thể thấy, pháp môn lần trà ng hạt niệm Pháºt của Pháºt giáo rất sắp gÅ©i vá»›i bà quyết lần trà ng hạt trong khi cầu nguyện của Bà la môn giáo, má»™t lối cầu nguyện rất hÆ°ng thịnh hà nh của những vị Bà la môn. Bên cạnh đó, ngÆ°á»i Ấn giáo theo phái thá» thần Siva cÅ©ng sá» dụng má»™t chiếc hạt gá»i là rudrÄka để xâu thà nh trà ng hạt. Truyá»n thuyết nhắc rằng, vá»›i lần vị thần nà y ngắm nhìn thế gian, thấy chúng sinh sống trong ná»—i khổ cá»±c không sao nhắc hết phải đã Ä‘au lòng nhá» xuống những giá»t nÆ°á»›c mắt, các giá»t nÆ°á»›c mắt nà y má»c thà nh cây rồi cho ra những hạt Ä‘á» thẫm. NgÆ°á»i ta đã lấy các hạt đấy khiến cho thà nh trà ng hạt để nguyện cầu trong sá»± tưởng nhá»› tá»›i tấm lòng từ bi của thần Siva. Hạt ấy chÃnh là hạt kim cÆ°Æ¡ng mà hiện tại chúng ta vẫn sá» dụng để là m trà ng hạt. Trong quan niệm của ngÆ°á»i Ấn Äá»™, vô hoán vị tá» và rudrÄka Ä‘á»u là những mẫu hạt thiêng, mang khả năng trừ ma chÆ°á»›ng. Äiá»u nà y mang lẽ má»™t phần do dược tÃnh của chúng, nhÆ° vô hoạn tá», còn có tên là bồ Ä‘á» tá», là má»™t vị thuốc chủ trị nhiệt, Ä‘Ã m, sát trùng…
Â
 Tuy nhiên, trong Kinh Ä‘iển Pháºt Giáo, chiếc khởi nguyên của trà ng hạt và lần chuá»—i hạt khi niệm Pháºt, má»i Ä‘á»u căn cứ và o sá»± khai thị của Äức Pháºt đối vá»›i Vua Ba LÆ°u Ly đã được biên chép lại trong Kinh Má»™c Hoạn Tá». Kinh Má»™c Hoạn Tá», chép rằng: Má»™t thá»i Äức Pháºt cùng giáo Ä‘oà n của ngà i du hóa trong núi Kỳ Xà Quáºt (Grdhrakùta), nÆ°á»›c La Duệ Kỳ (Rà jagrha) quốc vÆ°Æ¡ng trong thá»i nạn đó tên là Ba LÆ°u Ly, sai sứ nhái tá»›i chốn Pháºt để xin Thế Tôn đặc thù rủ lòng thÆ°Æ¡ng xót, cho pháp yếu để mang thể tu hà nh được dá»… dà ng và trong Ä‘á»i mai sau xa lìa được hầu hết khổ não. Äức Pháºt bảo sứ kém chất lượng vá» thÆ°a có nhà vua rằng: trÆ°á»ng hợp nhà vua muốn diệt được phiá»n não chÆ°á»›ng, báo chÆ°á»›ng phải xâu 1 chuá»—i trà ng 108 hạt bằng hạt cây tra (má»™c thiến tá») và thÆ°á»ng Ä‘em theo mình; lúc Ä‘i, khi ngồi, khi nằm thÆ°á»ng buá»™c phải chà tâm, không phân tán ý, xÆ°ng danh hiệu: Pháºt, Pháp, Tăng má»—i lần, lần qua 1 hạt cây tra. Cứ nhÆ° thế, tuần tá»± qua hạt nà y tá»›i hạt khác, nhÆ°: mÆ°á»i hạt, hai mÆ°Æ¡i hạt, trăm hạt, nghìn hạt, cho đến trăm nghìn vạn hạt. Nếu lần được đủ hai mÆ°Æ¡i vạn lượt, mà thân tâm không tán loạn, ko mang các siểm khúc, thá»i khi xả thân nà y được sinh lên cõi Diệm Thiên thiết bị ba. Lên đấy, y, thá»±c tá»± nhiên, thÆ°á»ng an lạc hạnh. Nếu lại lần đủ được 1 trăm vạn lượt, sẽ dứt hẳn được 1 trăm tám kết nghiệp, má»›i gá»i là vị chứng được quả Tu-Äà -Hoà n (ngược loại sinh tá»), hÆ°á»›ng tá»›i đạo Niết bà n, dứt hẳn cá»™i gốc phiá»n não và chức được quả vô thượng. Trà ng hạt trong Pháºt giáo xây dá»±ng thÆ°Æ¡ng hiệu từ đấy. Các tăng sỹ thÆ°á»ng sở hữu theo bên mình trà ng hạt nhÆ° là má»™t bảo bối, 1 pháp khà quan trá»ng để há»— trợ há» trên con Ä‘Æ°á»ng tu há»c Pháºt pháp.
NhÆ° váºy, sở hữu thể thấy, dù trong truyá»n thống văn hóa cổ xÆ°a của Ấn Äá»™ và trong những ná»n văn minh khác của nhân loại, chuá»—i hạt đã mang từ lâu và gắn vá»›i má»—i cá»™ng đồng xã há»™i nó mang 1 ý nghÄ©a tượng trÆ°ng hay giá trị thẩm mỹ khác nhau. NhÆ°ng có Pháºt giáo, trà ng hạt được nói sở hữu vai trò của pháp phÆ°Æ¡ng tiện, là pháp khÃ, là phÆ°Æ¡ng tiện để tÆ°Æ¡ng trợ việc tu hà nh đạt giác ngá»™.
Số lượng của chuỗi hạt
Theo Kinh Má»™c Hoạn Tá» nêu ở trên, trà ng hạt của Pháºt giáo gồm mang 108 hạt, con số nà y cÅ©ng giống mang những giáo phái khác ở Ấn Äá»™. Tuy nhiên, vá» sau, để tiện lợi cho các nghi thức hà nh lá»…, trà ng hạt được xâu bởi chuá»—i hạt vá»›i các số lượng Ãt hÆ¡n, nhÆ° 54, 27 hạt hoặc 36, 18 hạt. Con số 108 nà y tượng trÆ°ng cho 108 phiá»n não gồm 88 kiến hoặc, 10 tÆ° hoặc và 10 triá»n. Ngoà i ra, con số 108 còn được giải thÃch theo rá»™ng rãi cách khác nữa. NgÆ°á»i ta nháºn thấy rằng số hạt thÆ°á»ng là tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng có số lượng của đối tượng được niệm, trong niệm danh hiệu Pháºt thì có 108 danh hiệu, trong Ấn giáo thì có 108 bá»™ Ão nghÄ©a thÆ°. 108 = 6x3x2x3, ấy là 6 trần (sắc, thanh, hÆ°Æ¡ng, vị, xúc và pháp) x 3 thá»i (quá khứ, hiện nay và vị lại) x 2 trạng thái của tâm (nhiá»…m và tịnh) x 3 trạng thái của thá» (Æ°a, không Æ°a và trung láºp). 108 còn là con số 11 x 22 x 33 = 1 trà ng hạt gá»— sÆ°a x 4 x 27. Äây có lẽ là các quan niệm thúc đẩy đến vấn Ä‘á» số há»c của ngÆ°á»i Ấn Äá»™ xÆ°a. Trong hình ngôi sao năm cánh, góc bù được tạo nên bởi 2 cạnh cắt nhau là 1080. NgÆ°á»i ta nói rằng ở Ấn Äá»™ có 108 Ä‘iệu múa. Trong cÆ¡ thể chúng ta có 108 luân xa. Các nhà chiêm tinh cho rằng Ä‘Æ°á»ng kÃnh mặt trá»i to bằng 108 lần Ä‘Æ°á»ng kÃnh trái đất. Trong con số 108, số 1 tượng trÆ°ng cho sá»± hợp nhất, nghÄ©a là nhất; số 8 là vô cùng, nghÄ©a là dị; số 0 là trung gian, là trung đạo vá»›i nghÄ©a không, tánh không. Tá»±u trung, con số 108 được giảng giải dÆ°á»›i Ä‘a dạng góc Ä‘á»™ khác nhau, và rõ rà ng nó mang ý nghÄ©a biểu tượng siêu quan yếu trong quan niệm ngÆ°á»i Ấn Äá»™. Ở chừng má»±c nà o đó, có thể kể rằng con số 108 nà y cÅ©ng kỳ diệu nhÆ° chỉ số PHI (φ) 1.618 trong truyá»n thống Hi Lạp.
Theo Kinh Giảo Lượng Sổ Châu Công Äức, và theo Kinh Kim Cang Äảnh Du Già Niệm Châu vá»›i sá»± biên chép bất đồng, trà ng hạt sở hữu những mẫu nhÆ° sau:  - Căn cứ Kinh Má»™c Hoạn Tá» dạy là m chuá»—i 108 hạt.  - Kinh Äà Ra Ni Táºp quyển 2 phẩm Tác Châu Pháp TÆ°á»›ng, thì nêu ra mang 4 cái chuá»—i: 108 hạt, 54 hạt, 42 hạt, 21 hạt.  - Kinh Sổ Châu Công Äức, cÅ©ng nêu ra 4 dòng chuá»—i, tức là chiếc 108 hạt, cái 54 hạt, loại 27 hạt, và mẫu 14 hạt.  - Kinh Kim Cang Äảnh Du Già Niệm Châu thì lấy 1.080 hạt là m cho chuá»—i báºc thượng, xâu 108 hạt khiến chuá»—i tối thắng, xâu 54 hạt khiến chuá»—i báºc trung, xâu 27 hạt khiến chuá»—i báºc hạ.  - Phẩm Sổ Châu Nghi Tắc trong Kinh Văn Thù Nghi Quỹ bảo rằng: Chuá»—i báºc thượng là 108 hạt, chuá»—i báºc trung là 54 hạt, chuá»—i báºc hạ là 27 hạt, chuá»—i tối thượng là 1.080 hạt. Trong những trà ng hạt có số lượng hạt nhÆ° trên thì xâu chuá»—i 108 hạt là rá»™ng rãi hÆ¡n hết.
Trong trà ng hạt mang má»™t hạt gá»i là hạt Sumeru hay Meru, chúng ta thÆ°á»ng gá»i là hạt Tu di hoặc hạt Di Ä‘Ã , đó là hạt thứ 109, là chá»— giáp nối của vòng tròn. Theo nghi thức, lúc lần trà ng, không được vượt qua hạt nà y, lần tá»›i hạt nà y thì lần ngược trở lại, nhÆ° trong kinh Kim cÆ°Æ¡ng đỉnh du già niệm châu có câu: “Hạt giữa tiêu biểu Pháºt Di Ä‘Ã , chá»› lần qua, phạm tá»™i việt phápâ€. Tuy nhiên, trong việc xâu chuá»—i hạt, tùy cách xâu mà vá»›i thể sở hữu hoặc không mang hạt thiết bị 109 nà y.
à nghĩa của trà ng hạt
Căn cứ và o các pháp số tổng thà nh mà nó biểu tượng theo quan niệm của pháºt giáo, việc dùng trà ng hạt sở hữu số hạt khác nhau, thì ý nghÄ©a tượng trÆ°ng của nó cÅ©ng mang những khác biệt:
- Chuá»—i 108 hạt là diá»…n tả cho cầu chứng 108 pháp Tam Muá»™i mà đoạn trừ 108 phiá»n não.
- Chuá»—i 54 hạt là bá»™c lá»™ cho 54 cấp vị quá trình tu hà nh của Bồ Tát, tức là Tháºp TÃn, Tháºp Trú, Tháºp Hạnh. Tháºp Hồi HÆ°á»›ng, Tháºp Äịa và Tứ Thiện Căn Nhân Äịa.
- Chuá»—i 42 hạt là biểu thị cho 42 cấp vị quá trình tu hà nh của Bồ Tát, nghÄ©a là Tháºp Trú, Tháºp Hạnh, Tháºp Hồi HÆ°á»›ng, Tháºp Äịa và Äẳng Giác, Diệu Giác.
- Chuá»—i 27 hạt là trình bà y cho 27 cấp vị của Tiểu Thừa tu hà nh Tứ HÆ°á»›ng Quả, tức là 18 báºc Hữu Há»c của Tứ HÆ°á»›ng Tam Quả trÆ°á»›c, mang 9 báºc Vô Há»c của Äệ Tứ Quả A La Hán.
- Chuá»—i 21 hạt là bá»™c lá»™ cho 21 vị, tức thị Tháºp Äịa, Tháºp Ba La Máºt và quả vị Pháºt.
- Chuỗi 14 hạt là mô tả cho 14 Pháp Vô Úy của Bồ Tát Quán Thế Âm.
- Chuá»—i 1.080 hạt là diá»…n đạt cho 10 cảnh giá»›i, má»—i cảnh giá»›i Ä‘á»u mang 108, cho cần cùng thà nh 1.080.
à nghÄ©a của chuá»—i 36 hạt và 18 hạt mang rá»™ng rãi ngÆ°á»i cho là không biểu tượng cho pháp số nà o trong Pháºt giáo, và cho rằng nó tÆ°Æ¡ng đồng vá»›i chuá»—i 108 hạt. Theo đó, để má»™t thể cho sá»± có Ä‘eo, bèn chia chuá»—i 108 hạt ra thà nh 3 chuá»—i, má»—i chuá»—i sở hữu 36 hạt, hoặc chia chuá»—i 108 hạt ra là m cho 6 xâu, má»—i xâu vá»›i 18 hạt, mà không buá»™c phải vá»›i thâm nghÄ©a nà o cả.
Tuy váºy, chúng ta cần biết rằng, sá»± dị biệt của số hạt mang những ý nghÄ©a tượng trÆ°ng khác nhau trên đây, là do những vị Bồ tát, hiá»n thánh tăng, sau lúc đức Pháºt nháºp diệt, đã tùy duyên giao phó khiến công cụ giáo hóa, mà ko bắt buá»™c bắt nguồn từ văn của Kinh Ä‘iển gốc đã nêu. NghÄ©a là số lượng những hạt trên trà ng hạt là không má»™t má»±c và bắt buá»™c.
Công dụng của trà ng hạt
Trà ng hạt là 1 thứ rá»™ng rãi trong phổ biến ná»n văn hóa trên thế giá»›i. Nó được tiêu dùng nhÆ° 1 trang bị trang sức hoặc nhÆ° má»™t pháp khà tùy theo đối tượng sá» dụng. Trong tôn giáo, trà ng hạt được dùng để kết liên và thiết láºp Ä‘Æ¡n côi tá»± cho những lá»i cầu nguyện, những bà i kinh, những kệ tán, những danh hiệu hoặc những thần chú trong lúc hà nh trì.
Vá»›i Pháºt giáo, trà ng hạt là má»™t pháp khà quen thuá»™c, việc tiêu dùng trà ng hạt nhÆ°á»ng nhịn nhÆ° đã vÆ°Æ¡n lên là nét đặc biệt của Tịnh Ä‘á»™ tông. Theo lịch sá» truyá»n thừa của Tịnh Ä‘á»™ tông, ngÆ°á»i chế ra trà ng hạt để niệm danh hiệu Pháºt chÃnh là ngà i Äạo XÆ°á»›c (562-645), ngÆ°á»i được tôn là tổ đồ váºt 2 của Tịnh Ä‘á»™ tông Trung Quốc. Còn có Pháºt giáo Nam tông, từ lâu trà ng hạt cÅ©ng đã dần dần trở nên má»™t váºt tùy thân ko kể 8 váºt (3 y, kim chỉ, bình bát, dây lÆ°ng, dao cạo và túi lá»c nÆ°á»›c) đã được Pháºt chế định.
Không buá»™c phải ai niệm Pháºt cÅ©ng lần trà ng hạt. Äiá»u nà y, còn tùy theo căn tÃnh và lá» thói của má»—i ngÆ°á»i. Tuy nhiên, đối có các tÃn đồ, Pháºt tá» tu theo Tịnh Äá»™ tông, thì phải lần chuá»—i để tiện thể bỠđếm số đúng nhÆ° lá»i mình đã phát nguyện.  Bởi vì đối sở hữu các ngÆ°á»i sÆ¡ cÆ¡, phổ biến nghiệp chÆ°á»›ng, tâm chÆ°a thuần nhất, còn đầy vá»ng tưởng tạp loạn, thì việc sá» dụng trà ng hạt khi niệm Pháºt để dá»… định tâm hÆ¡n. HÆ¡n nữa, ngÆ°á»i tu tịnh nghiệp, thì tam nghiệp (thân, khẩu, ý) bắt buá»™c bắt buá»™c giữ thanh tịnh. Tay lần chuá»—i thuá»™c vá» thân nghiệp, mồm niệm Pháºt thuá»™c vá» khẩu nghiệp, ý chăm chú và o câu hiệu Pháºt không rá»i ra, thuá»™c vỠý nghiệp. Kinh Pháºt dáºy: “Tam nghiệp hằng thanh tịnh, đồng Pháºt vãng Tây phÆ°Æ¡ngâ€, nghÄ©a là ba nghiệp Ä‘á»u thanh tịnh thì cùng Pháºt vãng sinh vá» Tây phÆ°Æ¡ng cá»±c lạc. NhÆ° váºy, tay lần chuá»—i cÅ©ng là mục tiêu để ghi nhá»› má»—i má»™t hạt chuá»—i là niệm má»™t câu hiệu Pháºt, song song cÅ©ng là phÆ°Æ¡ng pháp ghi nhá»› số, để không nhầm lẫn váºy.
Công dụng của chuá»—i hạt chỉ là 1 dụng cụ nhÆ° muôn và n phÆ°Æ¡ng tiện khác. NgÆ°á»i ta tiêu dùng nó để niệm Pháºt. Nhá» lần chuá»—i ghi số câu mà tâm Ãt tán loà n hÆ¡n. Tuy nhiên, Ä‘iểm căn bản để diệt trừ phiá»n não, chÃnh là ở nÆ¡i mẫu tâm. NgÆ°á»i niệm Pháºt, tay lần chuá»—i mà tâm lăng xăng, tán loạn, luôn nghÄ© tà vạy, thì dù miệng sở hữu niệm Pháºt, tay lần trà ng hạt, cÅ©ng không thể nà o vá»›i kết quả định tâm được./.