Trà ng hạt khởi nguồn từ Ấn Äá»™ và đã trở nên 1 váºt quan yếu trong Ä‘á»i sống tÃn ngưỡng, văn hóa của tÃn đồ những tôn giáo và trong xã há»™i Ấn Äá»™ cổ. Vá»›i Pháºt giáo, trà ng hạt là váºt tùy thân giúp cho hà nh giả dá»… dà ng chú tâm và o đối tượng trì niệm, là má»™t sợi dây xâu suốt những ý tưởng thà nh 1 Ä‘Æ¡n Ä‘á»™c tá»±, từ ấy hà nh kém chất lượng mang thể Ä‘i sâu hÆ¡n và o những trạng thái của định để là m phát khởi tuệ giác.
CÅ©ng nhÆ° chuông, mõ, trà ng hạt là má»™t phÆ°Æ¡ng tiện trong muôn nghìn công cụ tu táºp của Pháºt giáo. Trong Pháºt giáo, má»i hình thức pháp khà hay váºt thể Ä‘á»u là các phÆ°Æ¡ng tiện. Tuy nhiên, không buá»™c phải vô cá»› mà ngÆ°á»i ta bà y ra. DÄ© nhiên, má»—i 1 hình thức của 1 váºt thể Ä‘á»u vá»›i 1 ý nghÄ©a biểu trÆ°ng đặc biệt của nó.
Nguồn gốc của trà ng hạt
 Không chỉ Pháºt giáo má»›i nói đến chuá»—i hạt và chỉ dẫn việc dùng chuá»—i hạt để đạt được những giá trị trên con Ä‘Æ°á»ng tu táºp. NgÆ°á»i ta có thể thấy, pháp môn lần trà ng hạt niệm Pháºt của Pháºt giáo vô cùng gần gÅ©i có phÆ°Æ¡ng pháp lần trà ng hạt trong lúc nguyện cầu của Bà la môn giáo, má»™t lối nguyện cầu siêu hÆ°ng thịnh hà nh của những vị Bà la môn. Bên cạnh đó, ngÆ°á»i Ấn giáo theo phái thá» thần Siva cÅ©ng tiêu dùng 1 mẫu hạt gá»i là rudrÄka để xâu thà nh trà ng hạt. Truyá»n thuyết nói rằng, vá»›i lần vị thần nà y ngắm nhìn thế gian, thấy chúng sinh sống trong ná»—i thống khổ không sao nói hết cần đã Ä‘au lòng nhá» xuống các giá»t nÆ°á»›c mắt, những giá»t nÆ°á»›c mắt nà y má»c thà nh cây rồi cho ra những hạt Ä‘á» thẫm. NgÆ°á»i ta đã lấy những hạt ấy khiến cho thà nh trà ng hạt để nguyện cầu trong sá»± tưởng nhá»› tá»›i tấm lòng từ bi của thần Siva. Hạt ấy chÃnh là hạt kim cÆ°Æ¡ng mà bây giá» chúng ta vẫn tiêu dùng để là m trà ng hạt. Trong quan niệm của ngÆ°á»i Ấn Äá»™, vô thiến tá» và rudrÄka Ä‘á»u là các dòng hạt thiêng, sở hữu khả năng trừ ma chÆ°á»›ng. Äiá»u nà y vá»›i lẽ má»™t phần do dược tÃnh của chúng, nhÆ° vô hoạn tá», còn có tên là ngÆ°á»i thÆ°Æ¡ng Ä‘á» tá», là má»™t vị thuốc chủ trị nhiệt, Ä‘Ã m, sát trùng…
Â
 Tuy nhiên, trong Kinh Ä‘iển Pháºt Giáo, chiếc khởi nguyên của trà ng hạt và lần chuá»—i hạt lúc niệm Pháºt, toà n bá»™ Ä‘á»u căn cứ và o sá»± khai thị của Äức Pháºt đối mang Vua Ba LÆ°u Ly đã được ghi chép lại trong Kinh Má»™c Hoạn Tá». Kinh Má»™c Hoạn Tá», chép rằng: Má»™t thá»i Äức Pháºt cùng giáo Ä‘oà n của ngà i du hóa trong núi Kỳ Xà Quáºt (Grdhrakùta), nÆ°á»›c La Duệ Kỳ (Rà jagrha) quốc vÆ°Æ¡ng trong thá»i nạn đấy tên là Ba LÆ°u Ly, sai sứ nhái tá»›i chốn Pháºt để xin Thế Tôn đặc thù rủ lòng thÆ°Æ¡ng xót, cho pháp yếu để mang thể tu hà nh được dá»… dà ng và trong Ä‘á»i tÆ°Æ¡ng lai xa lìa được toà n bá»™ khổ não. Äức Pháºt bảo sứ kém chất lượng vá» thÆ°a có nhà vua rằng: và nhÆ° nhà vua muốn diệt được phiá»n não chÆ°á»›ng, báo chÆ°á»›ng phải xâu 1 chuá»—i trà ng 108 hạt bằng hạt cây tra (má»™c hoán vị tá») và thÆ°á»ng Ä‘em theo mình; khi Ä‘i, lúc ngồi, lúc nằm thÆ°á»ng phải chà tâm, không phân tán ý, xÆ°ng danh hiệu: Pháºt, Pháp, Tăng má»—i lần, lần qua 1 hạt cây tra. Cứ nhÆ° thế, tuần tá»± qua hạt nà y tá»›i hạt khác, nhÆ°: mÆ°á»i hạt, hai mÆ°Æ¡i hạt, trăm hạt, nghìn hạt, cho tá»›i trăm nghìn vạn hạt. Nếu lần được đủ hai mÆ°Æ¡i vạn lượt, mà thân tâm không tán loạn, không mang các siểm khúc, thá»i khi xả thân nà y được sinh lên cõi Diệm Thiên thiết bị ba. Lên đấy, y, thá»±c tá»± nhiên, thÆ°á»ng an lạc hạnh. Nếu lại lần đủ được má»™t trăm vạn lượt, sẽ dứt hẳn được má»™t trăm tám kết nghiệp, má»›i gá»i là vị chứng được quả Tu-Äà -Hoà n (ngược dòng sinh tá»), hÆ°á»›ng tá»›i đạo Niết bà n, dứt hẳn cá»™i gốc phiá»n não và chức được quả vô thượng. Trà ng hạt trong Pháºt giáo xây dá»±ng thÆ°Æ¡ng hiệu từ đấy. Các nâng cao sỹ thÆ°á»ng sở hữu theo bên mình trà ng hạt nhÆ° là 1 bảo bối, 1 pháp khà quan yếu để tÆ°Æ¡ng trợ há» trên con Ä‘Æ°á»ng tu há»c Pháºt pháp.
NhÆ° váºy, có thể thấy, dù trong truyá»n thống văn hóa cổ xÆ°a của Ấn Äá»™ và trong các ná»n văn minh khác của nhân loại, chuá»—i hạt đã vá»›i từ lâu và gắn vá»›i má»—i cá»™ng đồng xã há»™i nó có 1 ý nghÄ©a biểu tượng hay giá trị thẩm mỹ khác nhau. NhÆ°ng sở hữu Pháºt giáo, trà ng hạt được Ä‘á» cáºp mang vai trò của pháp phÆ°Æ¡ng tiện, là pháp khÃ, là phÆ°Æ¡ng tiện để tÆ°Æ¡ng trợ việc tu hà nh đạt giác ngá»™.
Số lượng của chuỗi hạt
Theo Kinh Má»™c Hoạn Tá» nêu ở trên, trà ng hạt của Pháºt giáo gồm vá»›i 108 hạt, con số nà y cÅ©ng giống vá»›i những giáo phái khác ở Ấn Äá»™. Tuy nhiên, vá» sau, để lợi Ãch cho những nghi thức hà nh lá»…, trà ng hạt được xâu bởi chuá»—i hạt mang những số lượng Ãt hÆ¡n, nhÆ° 54, 27 hạt hoặc 36, 18 hạt. Con số 108 nà y biểu trÆ°ng cho 108 phiá»n não gồm 88 kiến hoặc, 10 tÆ° hoặc và 10 triá»n. Ngoà i ra, con số 108 còn được giải thÃch theo rá»™ng rãi cách khác nữa. NgÆ°á»i ta nháºn thấy rằng số hạt thÆ°á»ng là tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng mang số lượng của đối tượng được niệm, trong niệm danh trà ng hạt phong thủy hiệu Pháºt thì sở hữu 108 danh hiệu, trong Ấn giáo thì có 108 bá»™ Ão nghÄ©a thÆ°. 108 = 6x3x2x3, đó là 6 trần (sắc, thanh, hÆ°Æ¡ng, vị, xúc và pháp) x 3 thá»i (quá khứ, bây giá» và vị lại) x 2 trạng thái của tâm (nhiá»…m và tịnh) x 3 trạng thái của thá» (Æ°a, ko Æ°a và trung láºp). 108 còn là con số 11 x 22 x 33 = 1 x 4 x 27. Äây có lẽ là các quan niệm ảnh hưởng tá»›i vấn Ä‘á» số há»c của ngÆ°á»i Ấn Äá»™ xÆ°a. Trong hình ngôi sao năm cánh, góc bù được tạo cần bởi 2 cạnh cắt nhau là 1080. NgÆ°á»i ta kể rằng ở Ấn Äá»™ vá»›i 108 Ä‘iệu múa. Trong thân thể chúng ta có 108 luân xa. Các nhà chiêm tinh cho rằng Ä‘Æ°á»ng kÃnh mặt trá»i lá»›n bằng 108 lần Ä‘Æ°á»ng kÃnh trái đất. Trong con số 108, số 1 biểu tượng cho sá»± hợp nhất, tức thị nhất; số 8 là vô cùng, tức là dị; số 0 là trung gian, là trung đạo mang nghÄ©a không, tánh không. Tá»±u trung, con số 108 được giải thÃch dÆ°á»›i Ä‘a dạng góc Ä‘á»™ khác nhau, và rõ rà ng nó có ý nghÄ©a biểu tượng rất quan trá»ng trong quan niệm ngÆ°á»i Ấn Äá»™. Ở chừng Ä‘á»—i nà o đó, vá»›i thể nhắc rằng con số 108 nà y cÅ©ng kỳ diệu nhÆ° chỉ số PHI (φ) 1.618 trong truyá»n thống Hi Lạp.
Theo Kinh Giảo Lượng Sổ Châu Công Äức, và theo Kinh Kim Cang Äảnh Du Già Niệm Châu mang sá»± biên chép bất đồng, trà ng hạt có những chiếc nhÆ° sau:  - Căn cứ Kinh Má»™c Hoạn Tá» dạy khiến chuá»—i 108 hạt.  - Kinh Äà Ra Ni Táºp quyển 2 phẩm Tác Châu Pháp TÆ°á»›ng, thì nêu ra sở hữu 4 loại chuá»—i: 108 hạt, 54 hạt, 42 hạt, 21 hạt.  - Kinh Sổ Châu Công Äức, cÅ©ng nêu ra 4 cái chuá»—i, nghÄ©a là dòng 108 hạt, cái 54 hạt, mẫu 27 hạt, và chiếc 14 hạt.  - Kinh Kim Cang Äảnh Du Già Niệm Châu thì lấy 1.080 hạt khiến cho chuá»—i báºc thượng, xâu 108 hạt là m chuá»—i tối thắng, xâu 54 hạt là m cho chuá»—i báºc trung, xâu 27 hạt khiến chuá»—i báºc hạ.  - Phẩm Sổ Châu Nghi Tắc trong Kinh Văn Thù Nghi Quỹ bảo rằng: Chuá»—i báºc thượng là 108 hạt, chuá»—i báºc trung là 54 hạt, chuá»—i báºc hạ là 27 hạt, chuá»—i tối thượng là 1.080 hạt. Trong các trà ng hạt có số lượng hạt nhÆ° trên thì xâu chuá»—i 108 hạt là đa dạng hÆ¡n hết.
Trong trà ng hạt vá»›i 1 hạt gá»i là hạt Sumeru hay Meru, chúng ta thÆ°á»ng gá»i là hạt Tu di hoặc hạt Di Ä‘Ã , đó là hạt đồ váºt 109, là chá»— giáp nối của vòng tròn. Theo nghi thức, khi lần trà ng, ko được vượt qua hạt nà y, lần tá»›i hạt nà y thì lần ngược trở lại, nhÆ° trong kinh Kim cÆ°Æ¡ng đỉnh du già niệm châu vá»›i câu: “Hạt giữa tiêu biểu Pháºt Di Ä‘Ã , chá»› lần qua, phạm tá»™i việt phápâ€. Tuy nhiên, trong việc xâu chuá»—i hạt, tùy cách xâu mà vá»›i thể có hoặc ko sở hữu hạt thiết bị 109 nà y.
à nghĩa của trà ng hạt
Căn cứ và o những pháp số tổng thà nh mà nó biểu tượng theo quan niệm của pháºt giáo, việc dùng trà ng hạt sở hữu số hạt khác nhau, thì ý nghÄ©a tượng trÆ°ng của nó cÅ©ng mang những khác biệt:
- Chuá»—i 108 hạt là biểu thị cho cầu chứng 108 pháp Tam Muá»™i mà đoạn trừ 108 phiá»n não.
- Chuá»—i 54 hạt là bá»™c lá»™ cho 54 cấp vị giai Ä‘oạn tu hà nh của Bồ Tát, tức thị Tháºp TÃn, Tháºp Trú, Tháºp Hạnh. Tháºp Hồi HÆ°á»›ng, Tháºp Äịa và Tứ Thiện Căn Nhân Äịa.
- Chuá»—i 42 hạt là mô tả cho 42 cấp vị giai Ä‘oạn tu hà nh của Bồ Tát, tức là Tháºp Trú, Tháºp Hạnh, Tháºp Hồi HÆ°á»›ng, Tháºp Äịa và Äẳng Giác, Diệu Giác.
- Chuá»—i 27 hạt là bá»™c lá»™ cho 27 cấp vị của Tiểu Thừa tu hà nh Tứ HÆ°á»›ng Quả, nghÄ©a là 18 báºc Hữu Há»c của Tứ HÆ°á»›ng Tam Quả trÆ°á»›c, mang 9 báºc Vô Há»c của Äệ Tứ Quả A La Hán.
- Chuá»—i 21 hạt là bá»™c lá»™ cho 21 vị, nghÄ©a là Tháºp Äịa, Tháºp Ba La Máºt và quả vị Pháºt.
- Chuỗi 14 hạt là mô tả cho 14 Pháp Vô Úy của Bồ Tát Quán Thế Âm.
- Chuá»—i 1.080 hạt là miêu tả cho 10 cảnh giá»›i, má»—i cảnh giá»›i Ä‘á»u có 108, cho buá»™c phải cùng thà nh 1.080.
à nghÄ©a của chuá»—i 36 hạt và 18 hạt mang phổ biến ngÆ°á»i cho là ko tượng trÆ°ng cho pháp số nà o trong Pháºt giáo, và cho rằng nó tÆ°Æ¡ng đồng vá»›i chuá»—i 108 hạt. Theo đó, để nhân tiện cho sá»± có Ä‘eo, bèn chia chuá»—i 108 hạt ra thà nh 3 chuá»—i, má»—i chuá»—i mang 36 hạt, hoặc chia chuá»—i 108 hạt ra khiến 6 xâu, má»—i xâu sở hữu 18 hạt, mà ko phải có thâm nghÄ©a nà o cả.
Tuy váºy, chúng ta phải biết rằng, sá»± khác biệt của số hạt có những ý nghÄ©a biểu tượng khác nhau trên đây, là do những vị Bồ tát, hiá»n thánh tăng, sau lúc đức Pháºt nháºp diệt, đã tùy duyên phó thác là m phÆ°Æ¡ng tiện giáo hóa, mà ko bắt buá»™c bắt nguồn từ văn của Kinh Ä‘iển gốc đã nêu. NghÄ©a là số lượng những hạt trên trà ng hạt là ko nhất má»±c và bắt buá»™c.
Công dụng của trà ng hạt
Trà ng hạt là 1 đồ váºt phổ biến trong phổ biến ná»n văn hóa trên thế giá»›i. Nó được dùng nhÆ° má»™t váºt dụng trang sức hoặc nhÆ° má»™t pháp khà tùy theo đối tượng sá» dụng. Trong tôn giáo, trà ng hạt được dùng để kết liên và thiết láºp chÆ¡ vÆ¡ tá»± cho những lá»i cầu nguyện, các bà i kinh, những kệ tán, các danh hiệu hoặc những thần chú trong lúc hà nh trì.
Vá»›i Pháºt giáo, trà ng hạt là 1 pháp khà quen thuá»™c, việc sá» dụng trà ng hạt nhịn nhÆ°á»ng nhÆ° đã trở thà nh nét đặc biệt của Tịnh Ä‘á»™ tông. Theo lịch sá» truyá»n thừa của Tịnh Ä‘á»™ tông, ngÆ°á»i chế ra trà ng hạt để niệm danh hiệu Pháºt chÃnh là ngà i Äạo XÆ°á»›c (562-645), ngÆ°á»i được tôn là tổ thiết bị 2 của Tịnh Ä‘á»™ tông Trung Quốc. Còn có Pháºt giáo Nam tông, từ lâu trà ng hạt cÅ©ng đã dần dần trở thà nh 1 váºt tùy thân ngoà i 8 váºt (3 y, kim chỉ, bình bát, dây lÆ°ng, dao cạo và túi lá»c nÆ°á»›c) đã được Pháºt chế định.
Không buá»™c phải ai niệm Pháºt cÅ©ng lần trà ng hạt. Äiá»u nà y, còn tùy theo căn tÃnh và thói quen của má»—i ngÆ°á»i. Tuy nhiên, đối vá»›i những tÃn đồ, Pháºt tá» tu theo Tịnh Äá»™ tông, thì cần lần chuá»—i để tiện bỠđếm số đúng nhÆ° lá»i mình đã phát nguyện.  Bởi vì đối có những ngÆ°á»i sÆ¡ cÆ¡, Ä‘a dạng nghiệp chÆ°á»›ng, tâm chÆ°a thuần nhất, còn đầy vá»ng tưởng tạp loạn, thì việc tiêu dùng trà ng hạt lúc niệm Pháºt để dá»… định tâm hÆ¡n. HÆ¡n nữa, ngÆ°á»i tu tịnh nghiệp, thì tam nghiệp (thân, khẩu, ý) cần buá»™c phải giữ thanh tịnh. Tay lần chuá»—i thuá»™c vá» thân nghiệp, miệng niệm Pháºt thuá»™c vá» khẩu nghiệp, ý chú tâm và o câu hiệu Pháºt ko rá»i ra, thuá»™c vỠý nghiệp. Kinh Pháºt dáºy: “Tam nghiệp hằng thanh tịnh, đồng Pháºt vãng Tây phÆ°Æ¡ngâ€, tức là ba nghiệp Ä‘á»u thanh tịnh thì cùng Pháºt vãng sinh vá» Tây phÆ°Æ¡ng cá»±c lạc. NhÆ° váºy, tay lần chuá»—i cÅ©ng là mục Ä‘Ãch để ghi nhá»› má»—i 1 hạt chuá»—i là niệm 1 câu hiệu Pháºt, song song cÅ©ng là bà quyết ghi nhá»› số, để không lầm lẫn váºy.
Công dụng của chuá»—i hạt chỉ là má»™t dụng cụ nhÆ° muôn ngà n dụng cụ khác. NgÆ°á»i ta tiêu dùng nó để niệm Pháºt. Nhá» lần chuá»—i ghi số câu mà tâm Ãt tán loạn hÆ¡n. Tuy nhiên, Ä‘iểm cÆ¡ bản để diệt trừ phiá»n não, chÃnh là ở nÆ¡i mẫu tâm. NgÆ°á»i niệm Pháºt, tay lần chuá»—i mà tâm lăng xăng, tán loạn, luôn nghÄ© tà vạy, thì dù miệng vá»›i niệm Pháºt, tay lần trà ng hạt, cÅ©ng không thể nà o có kết quả định tâm được./.